KORONAVİRÜS VE BİTKİLER

Hesperidin ve kolşisin ümit veriyor

Koronavirüs (COVID-19) tedavisinde sentetik maddelerin yanında, bitkisel asıllı maddeler hâttâ bazı bitkiler kullanılmaktadır. Bitkisel asıllı maddeler ve bitkiler hakkında çok yeni bazı çalışmalardan kısaca bahsedeceğim.

Bu çalışmalarda genellikle 2 yol kullanılmakta:

1 – Daha önce SARS ( Severe Acute Respiratory Syndrom), MERS (Middle East Respiratory Syndrome ) gibi salgınlarda kullanılan bitkisel asıllı maddeler veya ACE2 (Angiotensin Converting Enzyme) ’ye bağlanma özelliği olan bazı bitkisel asıllı maddelerin denenmesi.

2 – Değişik etkileri bulunan veya GÇT (Geleneksel Çin Tıbbı) ‘da kullanılan bitkilerdeki maddelerin etkili olup olamayacağını modelleme ile göstermeye çalışan araştırmalar

Bu çalışmalarda öne çıkan maddeler : Hesperidin, kolşisin, GÇT bitkileri…..

Kısaca bahsedelim.

HESPERİDİN

Hesperidin, narenciyede ve bilhassa portakal ve limonda bulunan bir flavonoit. Vücutta birikmiyor, toksisitesi yok denecek kadar çok az. Tek sıkıntı, suda az çözünüyor ve biyoyararlanımı düşük.

Hesperidin pek çok virüse karşı etkili :

• Herpes (replikasyonu inhibe ediyor),
• Rotavirüs (enfeksiyon yapıcı etkisini inhibe ediyor),
• Infuenza A (replikasyon ve yayılmasını inh.)
• R5 tip insan HIV-1 (replikasyonu inh.)
• SARS-Cov-2 ve SARS (replikasyonu inh.)

Etkisini basit olarak şu şekilde açıklayabiliriz : Host (virüsün üzerinde yaşadığı) hücrede ACE2’ye bağlanıyor, virüsün ACE2’ye bağlanmasını ve dolayısıyla replikasyonunu önlüyor.

Virüsün vücuda girişinden başlayıp, host insan hücresine geçmesi ve sonrası , replikasyon kademesi   ….. gibi hastalığın değişik kademelerinde kullanılabileceği şeklinde tavsiyeler var.

Proflakside de kullanılabileceği belirtiliyor.

Hesperidinin bütün viral ve hücresel hedeflere bağlanabilme afinitesinin çok yüksek olmasından dolayı COVİD-19 ‘da kullanılması tavsiye ediliyor.

Moleküler doking (Moleculer docking) adı verilen, maddelerin kimyasal yapısını değişik programlarla donatılmış bilgisayarlarda yapılan karşılaştırmalı çalışmalarda da hesperidin ACE2’ye bağlanmada ilk sırada yer alıyor. Ondan sonra rutin, diosmin, apiin gibi flavonoitler geliyor. Benzer sonuç veren moleküler doking çalışmaları da var.

Çin’de uygulanan tedavi protokollerinde de yer alıyor.

Hesperidinin hem koruyucu hem de tedavide yararlı olabileceği ortaya çıkınca , İtalya’da, hızlı ve kolay elde edilişi ile ilgili araştırmalar da yayınlandı.

Portakal ve limon suyu endüstrisinde artık olarak , bu meyvelerin kabukları kalır.   Bu kabuklardan ,kapasite uygun ise, pektin elde edilebilir. Yıllar önce Hacettepe’de iken bu şekilde bir araştırmam olmuştu. Pektin elde etme yöntemi geliştirmiştim. Fakat, Adana’daki fabrikanın kabuk artık kapasitesi , pektin fabrikası kurulması için rantabl olmadı. Basitleştirip öğrenci deneyi yapmıştım. Neyse eskiye gidip konuyu dağıtmayayım, konuya dönelim.

Artık kabuklardan

• Günde 1 kg hesperidin elde edilebilen, bir pilot alet ve yöntem,
• Bir başka çalışmada, hesperidin ve diğer flavonoitleri beraber 10-15 dakikada elde edilebilecek bir yöntem ve alet geliştirilmiş.

İkinci yöntemde, bütün işlem 2 saat sürüyor, 500 kg narenciye artığından 2 saatte 3 kg, günde 36 kg hesperidin elde edilebiliyor.

Araştırıcılar çalışıyor…. Bu araştırmalar 2020 Mart ayında yayınlandı !

KOLŞİSİN

Kullanılmasının ana sebebi, koronavirüslü hastalarda düşük dozda verildiği zaman myokart nekrozunu ve gelişebilecek pnömoniyi engelleyebileceği hususu.

• Kanada’da koronavirüslü hastalarda %50 oranında iyileşme görülmüş.
• İtalya’da da kullanılıyor.
• Yunanistan’daki kullanılışın tedavi protokolleri yayınlandı : Günde 2 defa 1.5 mg ile başlayıp 0.5 mg ile devam ediliyor. Duruma göre doz ayarlaması yapılıyor. İlk sonuçlar iyi. Tedaviye 22.Mart.2020’de başlamışlar. Herhalde daha çok hastaya uygulamadan sonra yeni bir yayın görürüz.

Toksisite ve yan etkileri olan bir alkaloit ve Colchicum dispert’in etkili maddesi olduğunu hatırlatalım.

KEKİK VE KARVAKROL

Kekik yağı ve karvakrolün MNV (Murine NoroVirus- fareleri etkileyen bir virüs. İnsan nörovirüslerini modellemede kullanılıyor.) ile deneyleri yapılmış. İnsan nörovirüsleri (NoVs) gastroenterilerin en önemli sebebi. Gıda, su, cansız yüzeyler vasıtasıyla bulaşabiliyor. Haftalar hâttâ aylarca yüzeylerde yaşayabiliyor. Alkol ve klasik dezenfektanlara dayanıklı.

İşte kekik yağı ve karvakrol bu virüslere etkili. Gıdalarda ve yüzeylerin sağlıklı hale getirilmesinde , kümes hayvanlarının yetiştirilmesinde kullanılıyor. Hâttâ bu konuda patentler var.

İşte bu bilgilerden hareketle kekik yağı ve karvakrolün , COVİD-19 ‘da kullanılabileceği ileri sürülmüş. Henüz herhangi bir yayın yok ama benim kişisel olarak bilgi sahibi olduğum bir vaka var. Hekim öğrencilerimizden biri koranaya yakalandı, tedavisinde diğer ilaçlarla beraber kekik uçucu yağı ve karvakrol karışımı olan bir ürün kullanıldı.   Hızlı bir şekilde iyileşme tablosunun bu ürüne bağlı olabileceği düşünülüyor. Ama daha araştırma yapılması gerekli.

GÇT

Bazı GÇT ilaçları Wuhan hastanelerinde kullanılmış. İlaçlarda bulunan bitkilerden bir kaç örnek verelim : Lonicera japonica, Scutellaria baicalensis, Forsythia suspense,Glycyrhiza uralensis ….

GÇT ilaçlarında bulunan 38 patentli ilacın etkili maddelerinin moleküler doking yöntemi ile araştırılmasında hesperidin, saikosaponin A, rutin, artemisinin, verbaskozit, glisirhizin, baykalein,…. gibi maddelerin etkili olabileceği tespit ve tavsiye edilmiş.

GÇT ilaçlarının koruyucu veya hafif klinik belirti gösteren vakalarda kullanılması tavsiye ediliyor.

 MOĞOL İLACI

Agsirga adlı ana   droğu Veratrum nigrum kökleri olan bir Moğol ilacının 96 maddesi üzerinde yapılan moleküler doking çalışmasında da etkili olabilecek maddeler tavsiye ediliyor.

Koronavirüs ve tedavisi ile ilgili o kadar çok yayın var ki okumaya yetişemiyorsunuz.

Sizlere çok kısa da olsa bitkilerle ilgili olan çalışmaların bir kısmını aktardım.

Bu maddelerin tek başına kullanılmadığını, diğer bilhassa antiviral etkideki maddelerle beraber kullanıldığını hatırlatmak isterim.

Google akademik, “Covid19 hakkında makaleler” adı ile bir alt başlık açtı, 10 veri tabanındaki COVİD-19 ile ilgili yayınlara, bunları tıklayıp, doğrudan ulaşabiliyorsunuz.

Şu an hesperidin ve kolşisin ümitvar görünüyor.

Koronavirüs salgınının   kısa süre sonra bittiğini görme ümidiyle, mutlu ve sağlıklı günler.