COMITÉ PHARMACEUTIQUE: ECZACILAR MECLİSİ

Hocaların hocası Prof. Dr. Turhan Baytop ile tanışma şerefine maalesef yetişememiş olsam da bu durum Hocayla bir bağ kurmama engel olmadı. Zira aşağıda okuyacağınız satırları Turhan Baytop’a vefatından önce göstermiş olabilseydim şüphesiz pek keyiflenir, mutlu olurdu.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde eczacıların meslek örgütlenmesi eczacıların sayıca fazla olduğu İstanbul’da başlamıştır. Bilinen ilk eczacılık cemiyeti 6 Kasım 1863 tarihinde İstanbul’da Société de Pharmacie de Constantinople (Cemiyet-i Eczaciyan der Âsitane-i Âliye) adıyla kurulmuştur. Cemiyeti kuran eczacıların tümünün yabancı uyruklu ve azınlıktan olmasından dolayı hem cemiyetin adı hem de cemiyetin resmi yazışma ve toplantı dili
Fransızca olarak belirlenmiştir. 1İlk kurulan bu cemiyet bir takım sebeplerle çalışmalarına ara vermek ve daha sonra iki kez daha açılıp kapanmak zorunda kalmıştır.  İlk eczacı meslek cemiyetinin başlangıç öyküsü böyleyken elimize geçen bir antiye2 bizim çok farklı yorumlar yapmamıza ve düşünmemize yol açtı. Antiyede 1881 yılında İstanbul’da bulunan eczacıların Comité Pharmaceutique isimli bir eczacılık cemiyetinin genel kuruluna davet edildiği görülmektedir. İmza kısmında ise cemiyetin mührü kullanılmıştır. Yuvarlak şekilde hazırlanan mührün etrafında Fransızca olarak “Eczacı Komitesi” ve “İstanbul” ifadesi görülürken ortasında defne dalları resmedildiği halde Osmanlıca olarak “Eczacılar Meclisi” yazılmıştır. Fransızca ismi Comité Pharmaceutique olan cemiyetin Türkçe ismi Eczacılar Meclisi olarak belirlenmiştir. Yazının altında da cemiyetin kuruluş tarihi olan 1292 yazılmıştır.

3Miladi olarak 1875/1876 yılına tekabül etmektedir. Mühürden hareketle bu cemiyetin 1875/1876 yılında kurulduğunu söylemek mümkündür.

Antiyede 5 Eylül 1881 tarihinde cemiyetin genel kurulunun yapılacak olduğu ve cemiyet için çok önemli bir meselenin görüşüleceği haber verilmiştir. Bu sebeple üyelerin katılmasını, katılamayanların da zarf ile oylarını göndermeleri istenmiştir.

Bu bilgiler ışığında birkaç saptama yapmak mümkündür:
1- Cemiyetin 1875 yılında kurulduğu söylenebilir.
2- Bugüne kadar bilinen eczacılık cemiyetlerine bir yenisi daha eklenmiş olmuştur.
3- Cemiyet mühründe, cemiyetin Osmanlıca isminin olmasından dolayı Türk-Müslüman eczacılarında da üye olduğu yorumu yapılabilir.

Yukarıda yaptığım saptamaların dışında cevaplanmayı bekleyen bazı sorular da bulunmaktadır:
1- Cemiyet ne zaman veya nasıl kapatılmıştır?
2- Cemiyeti kimler kurmuştur? Kaç üyesi vardır?
3- Antiyede bahse konu olan cemiyetin için çok önemli olan mesele nedir?

Cevaplanmayı bekleyen bu sorular bir kenarda dursun. Bunlara daha fazla sorular da ilave edilebilir. Belki daha ileride, bu soruların bir kısmını cevaplayabiliriz.

Araştırmak, öğrenmek, yazmak sanırım mutluluğun formülü.
Prof. Dr. Turhan Baytop’a selam ile…