BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ: A VE B VİTAMİNLERİ
A VİTAMİNİ
A vitamini eksikliği, humoral ve hücre aracılı bağışıklığın bozulması ile ilişkili olduğu
görülmüştür. Hafif A vitamini eksikliği bile kızamık ve diğer viral solunum yolu
enfeksiyonlarından kaynaklanan morbiditenin artmasına neden olabilir.
Son yıllarda yapılan çalışmalar, A vitaminin immün fonksiyonu sürdürmek için gerekli olduğunu ve immün hücre farklılaşması ve proliferasyonundan sorumlu olduğunu göstermektedir. A vitamini, immün hücrelerin antikor üretme kabiliyetini geliştirebileceği ve T lenfositlerinin fonksiyonel lenfokin salınımını artırabileceği bildirilmiştir.2 Aynı zamanda A vitamini kanda yeterli düzeyde doğal “öldürücü hücre” (antiviral aktivite gösteren) sağlamak için son derece önemlidir.
A vitamini adjuvan tedavisi, IgM ve IgG düzeylerini artırarak ve T lenfositleri aktive ederek vücut immün fonksiyonunu artırabilir.4 Ayrıca A vitamininin pnömonide önemli rol oynadığı araştırmalarda gösterilmiştir. Özellikle A vitamini düzeyindeki düşüklüğün hem neonatal pnömoni ile hem de ölümcül mikoplazma kaynaklı pnömoni ile ilişkili olduğu bulunmuştur.5,6 A vitamini takviyesi, pnömonili çocuklarda klinik komplikasyonların
azaltılmasına ve hastanede kalma süresinin kısalmasını sağlamıştır.
B1 VİTAMİNİ (TİAMİN)
Tiamin bağışıklık sistemi işlevini iyileştirebildiği ve tip-2 diyabet, kardiyovasküler hastalık,
yaşlanmaya bağlı bozukluklar, böbrek hastalığı, kanser, zihinsel bozukluklar ve nörodejeneratif bozukluk riskini azalttığı gösterilmiştir.
Tiamin eksikliği kardiyovasküler sistemi etkiler, nöroinflamasyona neden olur, inflamasyonu
artırır ve anormal antikor yanıtlarına yol açar.9 Beyindeki tiamin eksikliği, merkezi sinir sistemi (CNS) hasarına ve nöroinflamasyonda nöronal hücre ölümüne neden olan IL-1, IL-6, COX-2 ve TNF-α gibi proinflamatuar mediyatörlerin aşırı ekspresyonuna neden olur.10 Sitokinlerin aşırımek spresyonu sitokin fırtınasına yol açabilir. Bu nedenle sağlıklı bir bağışıklık sistemini için B1 vitamini gereklidir.
B3 VİTAMİNİ (NİKOTİNAMİD, NİASİN)
Niasin, kronik sistemik inflamasyon sırasında hayati önem taşıyan NAD ve NADP’nin bir yapı
taşı görevi görür. NAD+, çeşitli metabolik yolaklarda bir koenzim görevi görür ve artan seviyeleri, çok çeşitli patofizyolojik koşulları tedavi etmek için gereklidir. NAD+, inflamasyonun erken aşamalarında salınır ve proinflamatuar sitokinleri, IL-1β, IL-6 ve
TNF-α’yı azalttığı bilinen immünomodülatör özelliklere sahiptir.11 Ayrıca, niasin, nötrofil
infiltrasyonunu azaltır ve ventilatör kaynaklı akciğer hasarı olan hastalarda anti-inflamatuar
bir etki gösterir.12 Ayrıca nikotinamid, viral replikasyonu azaltır ve vücudun savunma
mekanizmalarını güçlendirir.
B6 VİTAMİNİ (PİRİDOKSAL 5-FOSFAT, PİRİDOKSİN)
Piridoksal 5-fosfat (PLP), aktif bir piridoksin formudur ve çeşitli inflamatuar yollarda önemli
bir kofaktördür. Eksikliği immün düzensizliğe yol açabilir. PLP, kronik nflamatuar koşullarda
plazma IL-6 ve TNF-a ile ters bir ilişkiye sahiptir. İnflamasyon sırasında, PLP’nin kullanımı artar bu nedenle PLP ihtiyacı artar. Tip-2 diyabet, kardiyovasküler hastalığı olan hastalar ve
yaşlılar gibi daha riskli hastalarda düşük PLP seviyeleri, görülmüştür. Özellikle bu hastalarda
bağışıklığı desteklemek için PLP düzeylerinin istenilen aralıkta olması önemlidir.
Son zamanlarda, kardiyoprotektör antioksidan ve antiinflamatuar aktivitelerle düzenlemek
gibi B6 vitamininin yeni kalp koruyucu etkileri çalışmalarda gösterilmiştir.13 B6 vitamini, hem voltaj aracılı hem de ATP aracılı purinerjik mekanizmalar yoluyla hücresel kalsiyum akışını düzenleyebilir, bu da hipertansiyonu ve kardiyo disfonksiyonu düzenlemeye yardımcı olur.
B6 vitamini takviyesi hipertansif hastalarda kan basıncını düşürücü etki göstermiştir.15
Yakın tarihli bir preprint çalışmada, PLP desteğinin bağışıklık yanıtlarını düzenleyerek,
proinflamatuar sitokinleri azaltarak, endotel bütünlüğünü koruyarak ve hiper-pıhtılaşmayı
önleyerek COVID-19 semptomlarını hafiflettiği ileri sürülmektedir.16 PLP düzeylerinin trombosit agregasyonu ve kan pıhtısı oluşumundaki anormallikleri azalttığı bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir.17
B6 vitamininin (B2 ve B9’un yanı sıra), makrofajları ve monositleri deaktive edebilen ve antijen sunan hücreleri ve T hücrelerini inhibe edebilen güçlü bir antinflamatuar ve immünsüpresif bir sitokin olan IL-10’u düzenlediğini çalışmada gösterilmiştir.
B9 VİTAMİNİ (FOLİK ASİT, FOLAT)
Folat, DNA ve protein sentezi ve adaptif bağışıklık tepkisi için gerekli bir vitamindir.
Folik asidin, bakteriyel ve viral enfeksiyonlarla ilişkili bir enzim olan furini inhibe ettiği
çalışmalarda gösterilmiştir.
Bu durum enfeksiyonların tedavisi için umut vericidir. Preprint bir çalışmada, folik asidin, SARS-CoV-2 spike proteini tarafından bağlanmayı önlediği, hücre girişini ve virüs döngüsünü önlediği iddia edilmiştir.
B12 VİTAMİNİ (KOBALAMİN)
B12 vitamini, kırmızı kan hücresi sentezi, sinir sistemi sağlığı, miyelin sentezi, hücresel
büyüme ve DNA’nın hızlı sentezi için gereklidir. Vitamin B12, bağırsak mikrobiyotasının bir
modülatörü olarak görev yapar ve düşük B12 seviyeleri inflamasyonu ve homosistein
düzeyini artırır ve oksidatif stres ile sonuçlanır. Hiper homosisteinemi, endotel disfonksiyonuna, trombosit aktivasyonuna ve pıhtılaşmaya, megaloblastik anemiye, miyelin kılıf bütünlüğünün bozulmasına ve azalmış immün yanıtlara neden olur.
Antibiyotikler, kolşisin, steroidal olmayan antiinflamatuvar ilaçlar (NSAID’ler), nitratlar, florourasil, barbitüratlar, pirimetamin, aminoglikozidler, proton pompası inhibitörleri, antihiperglisemik ilaçlar (metformin) ve antikonvülsanlar gibi bir çok ilaç kobalamin emilimini ve etkinliğini bozar.20 Çok fazla ilaç kullanımı olan kronik hastalarda B12 vitamin düzeyine özellikle dikkat etmek gereklidir. COVID-19 hastalarında B12 vitamin takviyesinin etkilerini araştıran bir çalışmada, metilkobalamin takviyelerinin COVID-19 ile ilişkili organ hasarını ve semptomlarını azaltma potansiyeline sahip olduğunu göstermiştir.
Singapur’da yapılan bir klinik çalışma, B12 vitamini takviyesi (500 μg), D vitamini (1000
IU) ve magnezyum verilen COVID-19 hastalarının COVID-19 semptom şiddetini azalttığını ve takviyelerin oksijen ve yoğun bakım desteğine olan ihtiyacı önemli ölçüde azalttığını
göstermiştir.
Sağlıklı bir bağışıklık sistemi için dengeli ve yeterli vitamin seviyeleri çok önemlidir.
Bu nedenle kış aylarında sık sık enfeksiyon geçiren, bağışıklık sistemi zayıf bireylerin
bağışıklık sistemini güçlendirmek için vitamin takviyesi kullanmaları faydalı olabilir.
Kaynaklar:
1.Hussey GD, Klein M. A Randomized, Controlled Trial of Vitamin A in Children with Severe
Measles. N Engl J Med. 1990;323(3):160-164.
2.Stephensen CB. Vitamin A, Infection, and Immune Function. Annu Rev Nutr. 2001;21(1):167-192.
3.Lee H, Ko G. New perspectives regarding the antiviral effect of vitamin A on norovirus using modulation of gut microbiota. Gut Microbes. 2017;8(6):616-620.
4.Zhang P, Cui T-T, Zhang Z-H, Wang Y-Q. Low-dosevitamin A therapy on T lymphocyte function in neonatal pneumonia. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2018;22(13):4371-4374.
5.Tian Y, Tian Q, Wu Y, et al. Vitamin A supplement after neonatal Streptococcus pneumoniae pneumonia inhibits the progression of experimental asthma by altering CD4+T cell subsets. Sci Rep. 2020;10(1):4214.
6.Xing Y, Sheng K, Xiao X, et al. Vitamin A deficiency is associated with severe Mycoplasma pneumoniae pneumonia in children. Ann Transl Med. 2020;8(4):120-120.
7.Hu N, Li Q-B, Zou S-Y. [Effect of vitamin A as an adjuvant therapy for pneumonia in children: a Meta analysis]. Zhongguo Dang Dai Er Ke Za Zhi. 2018;20(2):146-153.
8.Shakoor H, Feehan J, Mikkelsen K, et al. Be well: A potential role for vitamin B in COVID-19. Maturitas. August 2020.
9.Mikkelsen K, Apostolopoulos V. Vitamin B1, B2, B3, B5, and B6 and the Immune System.
In: Nutrition and Immunity. Cham: Springer International Publishing; 2019:115-125. doi:10.1007/978-3-030-16073-9_7
10.Jovic TH, Ali SR, Ibrahim N, et al. Could Vitamins Help in the Fight Against COVID-19? Nutrients. 2020;12(9):2550.
11.Mikkelsen K, Stojanovska L, Prakash M, Apostolopoulos V. The effects of vitamin B on the immune/cytokine network and their involvement in depression. Maturitas. 2017;96:58 71.
12.Nagai A, Matsumiya H, Hayashi M, Yasui S, Okamoto H, Konno K. Effects of Nicotinamide and Niacin on Bleomycin-Induced Acute Injury and Subsequent Fibrosis in Hamster Lungs. Exp Lung Res. 1994;20(4):263-281.
13.Kumrungsee T, Zhang P, Chartkul M, Yanaka N, Kato N. Potential Role of Vitamin B6 in
Ameliorating the Severity of COVID-19 and Its Complications. Front Nutr. 2020;7.
14.Dakshinamurti S, Dakshinamurti K. Antihypertensive and neuroprotective actions
of pyridoxine and its derivatives. Can J Physiol Pharmacol. 2015;93(12):1083-1090.
15.Aybak M, Sermet A, Ayyildiz MO, Karakilçik AZ. Effect of oral pyridoxine hydrochloride
supplementation on arterial blood pressure in patients with essential hypertension.
arzneimittelforschung. 1995;45(12):1271-1273.
16.Desbarats J. Pyridoxal 5’-phosphate to mitigate immune dysregulation and coagulopathy in COVID-19. preprints. 2020.
17.van Wyk V, Luus HG, du P. Heyns A. The in vivo effect in humans of pyridoxal-5′-phosphate on platelet function and blood coagulation. Thromb Res. 1992;66(6):657-668.
18.Mikkelsen K, Prakash MD, Kuol N, NurgaliK, Stojanovska L, Apostolopoulos V. AntiTumor Effects of Vitamin B2, B6 and B9 in Promonocytic Lymphoma Cells. Int J Mol Sci.
2019;20(15):3763.
19.Sheybani Z, Dokoohaki M, Negahdaripour Metal. The Role of Folic Acid in the Management of Respiratory Disease Caused by COVID-19. ChemRxiv. 2020.
20.Lopes Monyck Jeane dos Santos. Can vitamin B12 be an adjuvant to COVID-19 treatment? GSC Biol Pharm Sci. 2020;11(3):001-005.
21.Tan CW, Ho LP, Kalimuddin S, et al. Cohort study to evaluate the effect of vitamin D, magnesium, and vitamin B12 in combination on progression to severe outcomes in older patients with coronavirus (COVID-19). Nutrition. 2020;79-80:111017
